![]() |
Te Tiupiri 1898-1900: Volume 1, Number 6. 08 February 1898 |
![]() |
1 1 |
▲back to top |
Vol. 1] Tuesday, February 8, 1898. Pepuere 8, 1898. [No. 6 WHAKAMA HARATANGA Powhiritia mai te tamaiti ki o koutou kainga ko te kai mana i te ono mararoa 7/6 I te tau, 12/6. Mo te kawhenata kotahi o te ono marama 10/6; mo te tau 21/. Mo nga panui taonga hoko, kite, ngaro, me era atu panui e utua nei, kei te utu a nga Nupepa te ritenga utu, mo nga ahua tangata nei 12/6 mau ano te ahua, engari kia pai te ahua he tuku mai. NOTICE. Welcome our child to your respective settlements. The necessary money for our new child is 7/6 per quarter, or 12/6 per annum; for half-yearly bound num- bers of our child 10/6 or £1 is per annum. For all advertisements the charges are on the same scale as European newspapers. Persons desirous of having their photo printed in our child can do so by forwarding their card. The charges altogether is 12/6, the block being their own private property. It is particularly requested that a first class photo be forwarded in order to give satisfac- tion. Persons wishing to have half-yearly volumes (bound) reserved for them should give their in- structions without delay, as only a limited number will be kept back for binding each half-year. PUKAPUKA KAWHENATA. Kite hiahia etahi tangata ki etahi onga nama o te TIUPIRI kia hangaia, kia whaka Kawhe- natia, me tuku mai he reta, he waea taunaha, e rua pukapuka i te tau, kotahi ia ono marama ia ono marama. TO OUR EUROPEAN FRIENDS. THE principal object of the pro- prietors in publishing and printing such a paper as the Jubilee, was to afford useful and interesting instruc- tion those Maoris who were not con- versant with the English language. With this end in view, a number of specially written and highly instruc- tive articles, printed in Maori, are now appearing in this paper. We are also arranging with some of our best known authorities for a number of contributions on the early history of New Zealand legends, and Native. i matters generally, these will, un- doubtedly prove of great interest to our European readers, as they will be printed in English. i A great amount of expense is en- tailed in introducing a newspaper to I the public, and although we have had a. measure of support from some of our business people in the shape of advertisements, yet the number of our European subscribers is small, this is no doubt is attributable to the fact that so few have been canvassed,
![]() |
2 2 |
▲back to top |
the Jubilee,: Tuesday, Feb. 8, 1898. [2] Te Tiupiri, Pepuere 8, 1898. It is the intention of the manage- ment to put on a canvasser, so that this matter may be systematically carried out We therefore, hope that all who wish, to assist in the enlightenment of the Natives, will do so by advertising in our columns, or becoming subscribers, thereby furnishing us with the means of carrying on our work. With the help of our friends, we hope, at an early date, to be in a position to in- crease pur staff, and enlarge the paper. Market Square, Whanganui, Jan. 25th, 1898. FRIENDS— I have great pleasure in laying before you the result of our first years' work in connection with the canoe races. At one of the meet- ings of the Whanganui Regatta Association last year, they, on my representation, donated the sum of five pounds, and with the assistance of yourselves we were able to give prizes to the amount of £12, Al- though we had no general meeting, • the following formed the Committee in the carrying out the necessary arrangements: — Takarangi Mete Kingi G; Pukehika, Hone Potaka, • Te Aohau Mikihini Ru Reweti, W. W Hipango and Keepa Tahukumu- tia. The races we arranged were successful in every way, and I wish to thank all those who took part for the help they gave me in preparing and carrying out the programme. Some of you will remember that on the day following the Regatta the prize money was paid out here, and at the time I promised that next year we would give £50 prize money It was thought by many that I was offering too much, but I am confident that, with your help the money will be forthcoming. The Committee of the Regatta Association were so pleased with the entries and general management of our races that they have this year, increased their dona- tion to £10, for which I heartily thanked them, and on your behalf, promised to give them a good after- noon's sport on the 17th March, I think the time has now arrived to make these races an annual affair, and in order to do so it is necessary (if you are of my opinion) today to appoint officers arid a committee to make and carry out a programme. In doing this I will ask you to appoint only those who you think will attend to the duties they will have to fulfill. To make the meeting a success, we must have those who will work, and I am confident it is the wish of one and all to provide a real good after- noon's sport. It is the intention to have races this year for females and males under 16 years of age, as well as those for adults I was in hopes this year to see competitors from other parts of the colony, but am afraid the notice will be too short for those living at a distance to attend Perhaps next year we will find that we can offer larger prizes as an inducement, but in any case, the programme must be issued at least two months before the day of the races. In conclusion, I wish you all a Happy and Prosperous New Year. Yours truly, JOHN BATES, Chairman Last Years' Committee.
![]() |
3 3 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, Feb. 8, 1898. [3] Te Tiupiri, Pepuere 8, 1898. HE WAHI NO TE OPE HAERE KI INGARANGI TIUPIRI. KOTE ingoa o te waapu ko Arapata Waapu to matau taenga atu kite taone, ki tonu te taone me te whenua katoa i te tangata, e tatari mai an ia matau, kua kite noake i nga panui, ka tae atu matau, ko te tino tangata tera i whakaritea hei powhiri mai i a matau, ko te kaiwhakahaere nui ote koroni o Niu Tireni ko Rewi Tianaro Etiana. Ka eke matau kite Tereina e haere atu ai ki waenganui o te Taone o Ranana, ko te ingoa o taua teihana, ko Riwapuuru, karere to matau tereina, nawa i rere i runga a, kua heke haere te rere a te tereina ki raro whenua, ka tae atu to matau tereina, e tu ana tera te tangata, te kitea te mata whenua i te nui o te tangata, tata pea kite 3 toru tekau mano tangata, ka rere nga Pirihi kite mea Kareti mo matau, he mea mahi nui te whakawateatanga i te ara mo matau, ia matau, ka haere nei te ahua e piki haere ana ki runga, kotahi pereki pikau i o matau kakahu pouaka. Ka tae, matau kite taone ake, ka titiro matau ki te tu a te whare, me te parihoro tera, kaore i rere ke atu inga pari o Whanganui nei te ahua, o te nunui onga whare, ka tangi te umere a te iwi Pakeha, me te tangi mai; where kuru te Maori o Niu Tireni, ka tata matau ki te keeti, ka kite matau e tu ana te mahi nei te tangata o nga iwi katoa o te ao nei, ka uru atu o matau waka, ka tae mai te tariana meiha, ka ui mai ki to matau kanara, no whe a koutou, ka kia atu no Niu Tireni, ka whakaaturia mai te ruma mo matau, ka tae matau kite whare i rite ra mo matau, ka noho matau ki te tina, ka mutu ka tae mai te waea, kei te haere mai to tatau Pirimia ake o Niu Tireni, kia kite ia matau, ka haere matau kite whaka- tau ia ia, ka tae mai ia, ka ru kia matau, ka mutu, ka tu mai ia, kite mai oha mai kia matau. Ka mea mai ia, tena koe e kanara Piti me o hoa apiha, me o tamariki, ka tae ora mai ki konei, kite whakarite i te ra whakaharinga o to tatau Kuini Pai o Wiki- toria, tena koutou katoa, kia whiwhi tonu koutou kite pai, kite ora, a hoki noatu tatau, ki to tatau ake wahi tuturu. 1 konei ka puta mai te kupu, ko kawana karahiko tenei te haere mai nei, kia kite ia koutou. Katae mai a kawana karahiko, he nui tona mihi kia matau ki nga tangata o Niu Tireni, Na kote ra i tae atu nei matau, he ra whaka- tutu no nga iwi hoia katoa o te ao, kia kitea, kotewhea te ropu pai kite whakatutu, a no tewhea iwi, no tewhea motu hoki, na i taua ra ano, ka tae mai te kupu ko te tuku o Ioka, me tianara Ropata, koia te kai titiro o taua whakatutu o nga hoia, taki taro matau e tu ana i te marae, ka puta mai te kupu, kia nekehia matau ki tetahi taha o te marae, ki reira te tuku o Ioka kite ai ia matau. Katahi matau ka mati ki taua wahi o te marae, kaore i taro matau, kua puta rawa, kua karanga rawa nga kanara o te Pariki Roera tuturu, he rite tonu te rewanga o nga pu ki runga, me te tu a te tangata, koi kori, koi aha. Timata te tuku Ioka me ona hoa tianara te rauna haere kite matakitaki, ka tae kia matau, katahi ka tu, ka takitaro ia e titiro ana, ka mea ia, katahi te iwi pai te whakatipu he Maori o Niu Tireni. Na ko Tianara Ropata te tianara o raro iho ia Tianara Wurutere, ko tera te tino tianara o nga whawhai katoa mo te ao nei, o te Kingitanga o Ingarangi Ka tae mai a Tianara Ropata ka titiro haere a ka mutu. Ia matau ano e tutu ana, ka tae mai tetahi Pakeha ko Ropata Rahera te ingoa, he kau matua ka kite ia matau, katangi rawa ia kia matau, ka mutu, ka whaikorero mai kia matau, koiatenei oha kupu, haere mai e aku tamariki e aku mokopuna, haere mai, ka mate o koutou tipuna, me o koutou papa, ora ake ko koutou ko nga uri, haere mai e nga tamariki nunui o tena awa o tena awa, haere mai kite whakanui i te ra nui o to tatau Kuini pai, o Wikitoria, kei runga ake nei tona nui, i nga Kingi o te ao. Haere mai, haere mai. He nui to matau aroha ki taua Pakeha, he Pakeha tawhito ia no Niu Tireni i mua, a e noho ana ia ki Ingarangi i naia nei, he pai tona reo, he marama tona reo Maori, kote reo Maori, no ngati Kahungunu. Ka hoki matau, ki to matau ruma, kote mahi he kura ia matau mo te ra o te tino TIUPIRI. (Kei muri ano te toenga. ) •• • N. Z. AMATEUR ATHLETIC AND CYCLING CHAMPIONSHIP MEETING. THE above sports take place on Thursday and Friday next, the 10th and nth. This being the greatest event of its kind held in New Zealand for several years past—champion pedestrians having come so far away as Australia and from all parts of the North and South Islands of New Zealand—it will be the first opportunity of seeing such a display of athletics. We strongly recommend our European and Maori friends to rally up, as every facility is given for a rattling two days' sport. We wish the meeting success, financially and otherwise, as the energetic committee have spared no pains to place before the public such an extensive undertaking. Ko taua hui kua kia ake nei, ka tu ki Whanganui i te 10, 11, o Pepuere. Ko te Hui kua kia ake nei, koia te tino Hui nui i tu ki te koroni nei, ko nga tangata e uru ana ki era takaro, no nga motu e rua o Atereria, o Niu Tireni e ra e tae mai, he tokomaha nga tangata noho tuturu o nga taone maha, kua whakaaro tera ratau e tae mai ki tau takaro.
![]() |
4 4 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, February 8, 1898. [4] Te Tiupiri, Pepuere 8, 1898. KERENENE. TE MAORI I TU HEI KAI-KAUWHAU. Ko Kerenene i whanau ki Rumupiko, he wahi e tata ana ki Opunake, Taranaki. Kaore i te mohio- tia te tau i whanau ai ia. He penei tonu te ahua onga kaumatua maori, ara kaore e mohio ki o ratou tau e whanau ai. Heoi ano nga mea e mohio ana ia ratou ko nga Pakanga ko nga whawhai. No te whawhai a Tau kawau ki Puharaterangi i Whanau ai a Kerenene e tata ana ki te tau 1812 kaore i maha nga tau i muri iho ka whakaekea a Taranaki e Te Whero ratou ko tana ope. Ka hinga a Tara- naki, he nui te parekura. Te hokinga o te taua ka whakaraua etahi onga morehu, ka riro i roto otenei whakarau a Kerenene, tona papa, tona whaea, me ona whanaunga. Muri tata iho ka whakamatea tona papa, ka kainga. Ka noho herehere tonu raua ko tona whaea. Ka kawea ia ki Paki Paki e Ngati- tipa, a taka noa nga tau e rua, I tenei takiwa, ka haere ona rangatira ki Peiwhaerarigi, ka mauria ano hoki ia. Te taenga atu ki reira, ka hokana ia hei hoko pu, hei hoko paura. I hiahia ai ratou ki enei mea, he whakaaro kua rite ia ratau, kia whakaekea ano a Taranaki, kia tino whakangaromia nga morehu tangata., I Pewhairangi ka kite ano ia i tona whaea i mauria atu ki reira ra-tetahi atu huarahi, a hokona atu ana peratia ana ano me ia. I tenei takiwa, ka ronga ia kei te kerikeri etahi Pakeha e kauwhau I ana i te Rongo Pai ote Rangimarie, Na, ko Kerenene I he tangata i whakatipuria i e nga kinotia tangata. Na tona rongonga i tenei whakaakoranga hou; ka hiahia kia tino mohio ia. Ka whakarerea tona rangatira, maori, ka oma ki te kainga onga minita Pakeha, ara ki te Kerikeri. Rokohina atu e ia tokotoru nga minita i reira, ko Te Peka (papa o Te Peka o Wai. tara) ko Te keepa ko Hamurini. Kamanao kotia, ia ka whakaakona ki te korero Puka- puka, ki te Tuhituhi. Te kitenga onga minita i tona ngakau nui ka ata whakaakona ia hei Kai-Kau- whau ki tona iwi ake. Ka tono a ia kite kauwhau i te Rongo Pai ki tenei tangata no weuwhua engari kua whakatahutia mai kite Ronga Pai. He roa te takiwa i mahi tahi ai raua. Muri iho i tenei ka iriiria a Kerenene e Wiremu Parata minita ki Waimate a muri tata iho ka whakaungia e Pihopa Herewini i tona taenga houtanga mai ki Nui Tireni nei. I muri i tona whakaunga ka haere ia ki Koro- rareka hei hoa mo Te Teira minita. To raua hokinga mai ki Peiwhairangi ka rongo kua mate a Te meihana, tetahi onga minita tuatahi a Pihopa Herewine, i riro i te wai i Whangaehu, ka tona a Te Teira hei riwhi mona. I tenei takiwa, ka moe a Kerenene i tetahi wahine no Taranaki. Ko taua wahine i pera ano me ia. ara i riro herehere i tona itinga. Ka pangia tona hoa wahine e te mate. ' Katahi ka puta to raua whakaaro, kia hoki ki o raua whan- aunga. Tae pai atu raua ki Hawera. Ka waiho tana wahine i reira i tona whaeaka hoki ano ia ki tona hoa kia Te Teira ki Putiki-wharanui. E taimaha haere atu ana tana wahine i nga ra katoa. Ka hoki ia ki Hawera, po-rua ano. Na Te Teira i nehu. I te hunga o tetahi hui nui ki Hawera ko Te Teira ano te tumuaki, i whakaritea kia noho tohu a Kerenene ki Hawera kauwhau ai, Kihai i roa ka tae mai nga i Weteriana ki reira mahi ai ka tipu he raruraru. Ka puta te kupu a Kerenene kia neke atu ratou ko tona hui ki Rangitapu i reira hoki te whare karakia nui Tere tonu te pai haere o te iwi i raro i to ratou kai whakaako I tenei wa. ka ara he pakanga i waenganui ia Ngatiawa raua ko Ngatiruanui. Whakamarie noa a Kerenene kihai i taea, muri tata iho i tenei i ka kite ia ia Porana minita, i haere atu ra te nga- ! herehere i muri o Taranaki maunga. He kitenga i whakamutunga no raua, kihai hoki i roa ka mate a Porana ki Nui Paremata. Katahi a Kerenene ka noho ki Waitaka e tata ana ki Rahotu. Kaha rawa atu tana mahi ki te awhina ia Kowete minita, riwhi o Porana, ka noho tuturu hoki ia i konei tae noa ki te takiwa o te whawhai, katahi ka haere atu ki nui Paremata noho ai. Tona hokinga mai i reira, ka haere mai i te taha tai ki Okato, me te kauwhau haere tonu i te Rongopai raua ko Porikapa. Ka hoki mai ano ia ki Rahotu, Engari e rahi haere ana te whakaakoranga a Te Whiti i tenei wa, a riro katoa atu ana nga tangata: ki reira. Nui atu te pouri o Kerenene mo te kotititanga o tona iwi, a hoki ana ia ki Okato noho ai, a kei reira ano ia i tenei ra. £ haerere tonu ana ia kia Paora Whare Karakia, ki te karakia, e tango tonu ana i te Hapa Tapu. ! He kaumatua pai rawa tenei, e hopohopongia e manaakitia ana e whakanuia ana, e arohaina ana e i nga Pakeha e noho tata ana. HE Purei takaro kore utu, era e tu ki Niu Tireni, ma nga tangata kaha kite oma, kite peke, Paihikara, ko aua tangata, ko nga tangata toa rawa ki aua takaro, ko nga tino paraihe e hoatu ki nga toa o aua takaro. E nui ana te pouri i pa mai mo te rongo mate o to tatau hoa tawhito o Teone Pereiha tuakana o Tonore Pereiha o Parewanui, o Rangitikei, i mate i te Paraire te 21 o tenei tau, ona tau e 77 ko taua Pakeha, ka 50 tau, e noho ana i Parewanui, a he nui te panga mai o te pouri ki nga tangata Maori, e mohio ana kia ia.
![]() |
5 5 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, Feb. 8, 1898. [5] • Te Tiupiri, Pepuere 8, 1898. KITE ETITA E HOA TENEI TETAHI KORE- RO HEI WHAKATANGI MA TE KAEA, A TE TIUPIRI. He Korero e rite ana ki ana e mahi nei. Ara nga mahi o te Hahi maori. I tu tetahi Hui nui ki te tai marangaai nei, he kirihimete te take, nga iwi i hui, te whanau a te Ehutu, te whanau Apanui ngaitai, ngati Porou me ona rangatira, me ona tangata e (200), ngati Pukeko ki Whakataane, ko Waikato, te Whakatohea ki Opotiki i konei nga minita o te Hahi, ko nga maori, kote moanaroa minita, Matiaha Pahewa o Tokamaru, Hori te Manihera, Hone Waitoa tama a Kota Hakaraia Pahewa, i eke pea taua Hui kite 500, te taane te wahine te tamariki. Ko nga take o te hui nei, he kirihimete, he kohi moni whakatu whare karakia, he uhunga mo Ropata wahawaha. E 50 nga tangata tango Hakarameta, i te mane ka takoto te pureti kohi moni, kaore ano i parakuihi noa. Ko te Kaupapa o te pureti £100. Karere te mahi a te nooti, a te Tiaki, a te Hiriwha, a te kapa, kihai i roa, kua eke ki £2 18. I te ra o te tau hou ka tu te kohi ki Rauko- kore te kainga o te whanau a Maru £100. I kohia i kona, na hui katoa aua kohi ki nga kohi o muatu e £410. He nui te te ohaoha o ngati Porou ki enei iwi, he tino mahi rekareka, ngahau ki taua iwi te kohi putuputu. Koia tenei ana waiata. Tikina mai tirohia; tenei ano au, te kohi atu nei, i te kokouri na runga ana mai te puna o te aroha tenei to tohu ka mau kei te rangi, tina mai au te tui a rukutia kia mau e whae, to whitiki mai i mataki tiaiho, ki te tara waiapu. (Ma kotou e whakaoti atu). Hori te Manihera, OPOTIKI. RONGO PAKANGA. KUA tae mai nga rongo, tera a Ingarangi raua ko Ruhia e whawhai, ko te take o ta raua tautohe, mo te whakaaetanga a Ingarangi kia riro mana e utu nga moni tekau marua miriona pauna, £12, 000, 000 a Haina, ma Tipani (he toenga no te nama o to raua whawhaitanga i mua ake nei) a mo runga ia aua moni, me tuku mai e Haina tetahi wahi o te takutai i Poata Ata; me tetahi taone i roto o te awa e tata ana ki Tongakingi; me etahi taone kia kotahi, kia rua ranei i te manawa o Haina i Angatihikianga; a e tino tono ana hoki a Ingarangi, kia whakaae a Haina; kia kaua rawa e hokona e Haina etahi wahi inga taha katoa o te awa o Anga- tihikianga ki etahi iwi ke, kaore i mutu i konei, e tono ana hoki a Ingarangi, kia tukua kia whakaputaina taua huarahi reriwe, mai i Pama puta atu i te Porowini o lanana. Ko tenei whakaaro a Ingarangi, e whakaaetia ana e Haina. A kua peke mai a Ruhia, kua whakaki ki ia Haina, kia kaua e whakaaetia, no te mea e hiahia ana hoki ia ki aua wahi ano, • I tono ano a Haina kia riro ma Ruhia e whakaae te moni kua whakaatia nei e Inga- rangi; heoi kaore a Ruhia i pai; no naienei kua tahuri mai ia ki te whakakiki ia Haina, a kua ki a Ingarangi ki te takahia te hiore o te Raiona ka tahuri ki te Ngau. E hoa ma ki te tupono te whawhai i waenga o enei iwi nunui e rua o te ao nei, tera e rongo te ao katoa i tona harurutanga, me te wiri hoki onga iwi katoa. Ko nga hoia tuturu o te Ruhia e wha miriona me te hawhe, kei hea i nei he patunga ma enei miriona tangata. Ko In- garangi e warutekau tonu rau mano o ana hoia otira ko tana mana nui, kei te moana, e rite ana ana manuao, ki anga iwi katoa o Oropi hui katoa: no reira i kiia ake ai ki te tupono te whawhai a enei mana nunui, apopo kura ana te rangi, wiri ana te whenua. NGA MAORI O PARIHAKA. NIU PAREMATA. Han. 22, 1898. I MEA tata ake o te iwa onga haora, i. te ata o te Taite nei, ka tae mai nga Maori of Pari- haka ki konei. He tino ope nui to ratou, neke ake i te 100, haere tane, haere wahine, haere tamariki I runga hoiho etahi, i runga paki etahi, i runga kooti etahi, i runga kaata etahi. He nui to ratou koa, e korerorero haere ana, e kata haere ana. He mea whakapaipai rawa nga kakahu onga wahine, me te mau ano a ratou poi i o ratou ringaringa. Na te Raukura i whakaatu, no te wehenga kia Te Whiti tenei ope. Ko te take o te haere he mahi i nga kai, i nga. oti, i nga witi, a. nga pouaru, kua hereherea nei a ratou "taane. Ko Taare Waitara, hunaonga a Te Whiti tetahi o ratou. E haere na pakaru etahi o ratou waka; ko te take tenei i noho iho ai ki te whakaoraora inga waka, te otinga ka whaka- tika and. Ko mangahaone ko waihi me eraatu ! wahi, nga kainga e noho ai ratou ki te mahi, inga mahinga a o ratou hoa herehere.
![]() |
6 6 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, February 8, 1898. [6]Te Tiupiri, Pepuere 8, 1898. Whanganui NGA MEMA O TE KOMITI Meiha Keepa Teone Peeti Ru Reweti Hoori Pukehika Pene Erueti Takarangi Mete Kingi W. S. Kaawhe T. C. Teone Rangitahua Reone Maungaroa Te Keepa Tahukumutia Riwai Te Rangihuatau Hone Potaka Te Aohau Niketini Raihania Takapa J. Handley Hoani Papita Ihaka Rerekura Potatau Rangiwaiata Pohe te Wharemate Himu Materoa Tohiora Pirato W. W. Hipango Whatarangi Teka Porokoru Patapu NGA PUREI AOTEAROA CHAMPIONSHIP WAINUIARUA CHAMPIONSHIP MOUTOA HANIKAPU TIUPIRI HANIKAPU
![]() |
7 7 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, February 8, 1898 [7] Te Tiupiri, Pepuere 8, 1898 TAKE KORERO NO TE HAWERA. KUA hanga houtia e nga kamura te whare Runanga i Manutahi, ara te takere o te waka o aotea, a, e tata ana te tu te Hui nui ki reira. I enei marama nei, ko te whakahaere nui o nga Hapu o tenei takiwa, he Poi. Ko nga kakahu o nga wahine, a ha, ha! Ko te mumuratanga anake o te Pawa o to tatau tipuna o mau i, te rite! Kei te uruputanga ki te Poi, e hara koa! Kei kona matau nga taane, ka whakahi manawa noa atu, kite mahi a te wahine hu marie! Katahi ka mutu ake te korero mo tetahi tamaiti rangatira o konei, i raruraru raua ko tana wahine, oho rawa ake te taane i tetahi ata, kimi kau tangata ra, a! Kei whea ra taku wahine ? Me te mea na ano he manu, i motu i te mahanga, kaore rara, kua hoki atu ki ona matua. Kawe nei te aroha nui o te taane kia whaia atu, kawe nei te whakaaro o tona ingoa nui, me tona rangatiratanga, a, he noa iho tana whai, noho nei, noho nei, a, ka kaha ake ko te aroha, ka tikina e ia te wahine, ka turia te Hui, ka mahia e nga kaumatua, a, a, kua pai i naianei. E whakaputaina ana i naia nei nga moni o nga Reti a te kai tiake, e motuhia atu ana, tetahi taha nui, e te kai Tiaki hei utu ki nga rori poti na, e pouri ana nga tangata mo te utunga inga moni, me te ingoa o te rori poti, ko nga mea e rangona ana, ko nga rori, kaore kau e kitea. Na to matau kai whakaatu. Hei tohu mo te pono, Hare Hongi, 27/1/98. He whakaatu tena ki nga hoa Pakeha ki te tuku korero mai koutou kite pepa nei, me tuhi rawa mai e koutou ki nga reo e rua Pakeha Maori hoki, katahi ka tukua ki te pepa nei, Engari nga panui Toa me eratu mea pera, ma matau e whakapakeha, e whaka- maori ranei. A COMPUTATION just made on good data shows that there are in England now about 3, 000, 000 working women, of whom one half are in domestic service; further, that half the working class families in the country are partially or wholly maintained by women; who are widows of the wives of sick or drunken husbands, or the daughters of aged, afflicted, or dissolute parents, and that most of these latter work at extremely low wages. Singular notions of politeness. —Kissing, which seems so natural to Europeans, was quite unknown to the natives of Australia and New Zealand, also Papuans, Esquimaux, and other races. The Poly. nesians and Malays sat down when speaking to a superior; in South Africa, the natives turned their backs under similar circumstances; while some tribes in the Neil-gherry Hills of Hindostan showed respect by placing the thumb of an extended hand to the tip of the nose. The Esquimaux pulled a man's nose as a compliment; and a Chinaman puts his hat on where we took it off.. WHANGANUI TAKAROANGA TANGATA O NGA TINO TANGATA HIUHIUANGA. Ko nga takaro ku a ki i ake nei i te taite me te paraire 10, 11. Ko tenei te mea nui rawa o tona ahua, 1 tu ki Niu Tireni mo nga tau maha kua pahu ake nei, nga ko tiapiana enei tangata takaro, i haere mai i te Wahi manao i Atareiria me era atu Wahi o te tuaraki o te tonga o Niu Tireni, ko te tuatahitanga tenei o te kite i tenei tino takaro. E tino tono ana matau ki o matau hoa Pakeha, me nga hoa Maori kia takatu, i te mea e whakapaua ana te kaha mo te whakatu i nga mahi ngahau mo nga ra e rua. E hiahia ana matau kia Waimarie to komiti a me te whiwhi hoki i nga painga o tera mahi, me era atu painga hoki; ko te tino komiti kaore i moumoutia e ratau te whaka atu ki te katoa tona mahi taumaha. TEPARA O TE HUNGA HAEREERE, WHANGANUI. Tona kainga Retiwe Tiriti me te Kainga o Kemara, kei mua mai o te Whanganui Hoteera tawhito. Mo te hoiho tu i reira 6d. Kainga o te hoiho, 1/- PENIMANA MEKORO, TANGATA WHAKAHAERE. —WANTED KNOWN. — AUSTLINE CURE FOR ASTHMA. The undersigned wishes to place on the market the above, at a low price, so as to come within the reach of all sufferers. It can be obtained at the " Jubilee " office or from Mr Kitchen, Druggist, Whanganui. SIMPSON MANUFACTURER, At Wellington. EHIAHIATIA ANA KIA. MOHlOTIA. TIMIHANA AHIRAINA Rongoa Huango. Na e hiahia ana ahau ki te
![]() |
8 8 |
▲back to top |
W. BEAUMONT, PLUMBER AND TINSMITH WANGANUI, OPPOSITE RAILWAY STREET Water Tanks, Spouting and Ridging in Stock Makers of all kinds of Tinware Boilers and Dairy Utensils, Lanterns etc.
![]() |
9 9 |
▲back to top |
![]() |
10 10 |
▲back to top |
TAMATI HAWI TIEMI. Whairaihana. TANGATA mahi ahau mo nga wha- kaara whare, toku tari kei te whare nui o Kamene, Whanganui. THOMAS HARVEY JAMES. (Articled) ARCHITECT. ADDRESS: Cummins Buildings, Whanganui. HOHEPA PAORA, KAMUPENE WHAKAMINE TAONGA KAKAHU WAHINE TAANE. Paraikete, Horo, nga Kakahu Katoa o te tinana o te Tangata. Awaniu Tiriti o, Whanganui. JOSEPH PAUL & CO. DRAPERS. AND. CLOTHIERS, Wanganui. Blankets, Shawls and Clothing, WIREMU HOKA, Whare Kai, inu inu Wai reka. Ritiwe tiriti e tata ana kite Poohi apiha. Rohi, Pikete, Keke, Rare, me era atu mea pai mo te kai. Whanganui. WILLIAM HOGG, Refreshment Rooms, Ridgway Street, close to Post Office. Bread, Biscuits, Cakes and Lollies. REWETI MARE ME TE KAMEPENE. HE kaitiaki, mahi, whakahaere, mihini, haeana, parahi, whakaara piriti, nga mea katoa, e oti ai te kanataraki mahi, nga mea e oti ai te mira kani rakau, mahi paera hanga kaata, paki, kooti, Parakime hoki. Taupo Ki Tiriti o, Whanganui. DAVID MURRAY & CO. IRON and Brass Founders, Engineers Boiler Makers, Millwrights, Blacksmiths. Bridge Building, Ship and General Iron work, Contractors' Plant. Machinery: Cheese and Butter Factory and Sawmill Machinery. TE TINO TARI O TE MOTU TUARAKI. E EKE ki runga i te whenua e eke ki runga i te whenua e tama ma. Nga whenua whare, me era atu mea e hokona mai ana, Ehokona atu ana kite tangata. Ko nga tono katoa, ka whakaotia paitia e au P. RANANA; Timuaki Whakahaere, Awaniu Tiriti, Whanganui. GET ON THE SOIL YONG MAN, GET ON THE SOIL. Great Northern Road Agency. Properties Bought and Sold. Commissions of all kinds executed. P. LUNDON, Manager. TEONE MAKIWHARANGI, KAI tui hera kaipuke. Teneti, Me era atu mea. Kai whakamine kareko. Hiiti. Uhitepu. Me era atu mea hanga teneti. Taporena. Kahu hoiho. Kupenga hao ika. Me era atu mea. Awaniu, o Whanganui. JOHN MCFARLANE, SAIL MAKER, &c. Importer of Calicoes, Sheetings, Damasks, &c. Manufactures — Tents, Tarpaulins, Horse- covers, &c. Avenue, Wanganui. TEWI MAKIWHARANGI. TANGATA Whakamine taonga Rino, me era atu taonga maro, katoa e puritiana ki konei, mo te Hoko. Waea taiepa, Rino uhi whare, Tepara, Neera, Parau, Hapara, me nga mea ngaki whenua katoa, omu, toki, Perohuka, keena kohua kai, Paneke, Pureti me era atu mea pera katoa tona tini noatu onga taonga pera, e hokona ana i konei mo * te utu iti reawa. Ritiwe Tiriti, Whanganui. DAVID MCFARLANE, • WHOLESALE & RETAIL IRONMONGER, Ridgway Street, Wanganui, Hold large stocks of—Fencing Wire, Corru- gated Iron, Staples, Nails, Ploughs, Spades and other garden tools; Camp Ovens, Axes, Slashers, Enamelled and Tin Billies, Pannicans, Plates, and General Ironmongery. All goods sold at lowest market rates.